Co to jest zdolność kredytowa i jaki ma wpływ na kredyt?

26.01.2021 (14:36) Paweł Łaniewski Komentuj teraz!

Aby uzyskać kredyt, należy spełnić określone przez bank warunki. Jednym z najważniejszych z nich jest posiadanie odpowiedniej zdolności kredytowej. Warto dowiedzieć się więcej na jej temat.  

Każda osoba, która kiedykolwiek ubiegała się o kredyt, spotkała się z pewnością z pojęciem zdolności kredytowej. Jest nierozerwalnie związana z procedurą udzielania różnego typu produktów kredytowych, często decyduje również o tym, czy danej osobie uda się uzyskać środki na wskazanych warunkach. Z punktu widzenia banku jest natomiast kluczowym punktem całej procedury, który pozwala na ochronienie zarówno jego interesów, jak i bezpieczeństwa finansowego potencjalnego kredytobiorcy. Na temat zdolności kredytowej krąży również wiele mitów. Warto je rozwiać, aby świadomie korzystać z kredytów i pożyczek oraz zwiększyć swoje możliwości finansowe w oczach analityków.

Zdolność kredytowa: czym jest?

Ubiegając się o kredyt czy pożyczkę, musisz wskazać najważniejsze informacje dotyczące zobowiązania. Przede wszystkim ustalasz kwotę kredytu i okres jego spłaty. W wielu przypadkach możesz również zdefiniować m.in. rodzaj rat czy typ oprocentowania. Te parametry w oczywisty sposób przekładają się na koszty, jakie będziesz musiał ponieść zarówno w krótkim okresie, jak i w perspektywie całej spłaty. Z punktu widzenia banku kluczowe znaczenie odgrywa wobec tego to, czy kredytobiorca będzie w stanie spłacać kredyt na określonych warunkach zgodnie z harmonogramem. Właśnie tym jest zdolność kredytowa: określa kwotę, jaką może otrzymać konkretna osoba, biorąc pod uwagę wskazane warunki. Pod uwagę brany jest natomiast szeroki przekrój czynników, ponieważ zdolność kredytowa dotyczy nie tylko chwili obecnej, ale uwzględnią również szerszy horyzont, obejmujący cały okres kredytowania.

Co wpływa na zdolność kredytową?

Określanie realnych możliwości finansowych kredytobiorcy nie jest prostym zadaniem, zwłaszcza jeżeli kredyt opiewa na wysokie sumy oraz długi okres spłaty, w którego trakcie może się wiele wydarzyć. To z tego powodu procedura oceny zdolności kredytowej często wiąże się z koniecznością dostarczenia dodatkowych dokumentów lub przekazania dosyć szczegółowych informacji na swój temat, często obejmujących również życie prywatne:

• Uzyskiwane dochody i ponoszone wydatki: to, ile zarabiasz, ma znaczny wpływ na zdolność kredytową. Bank może wobec tego oczekiwać np. złożenia oświadczenia o wysokości osiąganych dochodów lub dostarczenia zaświadczenia wydanego przez pracodawcę. Pod uwagę często bierze się również ponoszone przez Ciebie regularnie wydatki, np. z tytułu czynszu czy innych opłat. Koniec końców liczy się przede wszystkim to, jakimi wolnymi środkami dysponujesz.
• Zobowiązania finansowe: analitycy sporządzający ocenę zdolności kredytowej z pewnością wezmą pod uwagę inne aktualnie spłacane zobowiązania. Do nich zaliczają się m.in. raty kredytów, w tym także kredytów ratalnych. Nie wszyscy wiedzą jednak, że wpływ na zdolność kredytową mają również aktywne karty kredytowe oraz limity w rachunku – sama możliwość zaciągnięcia pożyczki znacząco wpływa na zdolność w określonym momencie.
• Wykształcenie i doświadczenie zawodowe: to czynniki ważne zwłaszcza w przypadku kredytów hipotecznych, ale również kredytów gotówkowych z dłuższym okresem spłaty i na wyższą kwotę. Utrata źródła dochodu może zdecydować o wypłacalności kredytobiorcy. Im lepsze ma wykształcenie i większe doświadczenie, tym mniejsze ryzyko, że dojdzie do zwolnienia albo nie uda mu się znaleźć innego miejsca pracy. W związku z tym bank może oczekiwać informacji również na ten temat.
• Życie prywatne: konsternację wśród części kredytobiorców budzą pytania dotyczące życia rodzinnego. Wpływa ono jednak w decydujący sposób na to, jak obchodzimy się z pieniędzmi. Posiadanie dzieci to z jednej strony stałe wydatki, z drugiej – większa odpowiedzialność i unikanie ryzykownych posunięć. To wobec tego kolejny czynnik, który dotyczy zwłaszcza większych pożyczek.

Dotychczasowa historia kredytowa ma wpływ na zdolność kredytową

Jednym z najważniejszych aspektów oceny zdolności kredytowej jest weryfikacja wiarygodności klienta, w tym jego dotychczasowej działalności na rynku produktów kredytowych. Banki w każdym przypadku weryfikują chociażby zawartość popularnych baz, takich jak BIK, BIG czy KRD. Dzięki temu zyskują bogaty zestaw informacji na temat przeszłości osoby ubiegającej się o kredyt. Szybka weryfikacja pozwoli na ustalenie m.in. czy w przeszłości prawidłowo spłacałeś zobowiązania kredytowe, ale również wywiązywałeś się z warunków obowiązujących umów. Problemy ze spłatą zadłużenia w przeszłości mogą uniemożliwić uzyskanie nowego kredytu. Z tego powodu warto pracować nad swoim życiem finansowym i dobierać zobowiązania odpowiedzialnie, uwzględniając przy tym możliwości domowego budżetu.

Ocena zdolności kredytowej może się różnić

Często banki kuszą klientów wizją szybkiego uzyskania gotówki. W związku z tym część klientów sądzi, że rezygnują one z oceny zdolności kredytowej. To jednak błędne przeświadczenie, ponieważ w każdym przypadku kredytobiorca jest poddawany weryfikacji. Ta może jednak różnić się, w zależności od konkretnej oferty, relacji łączącej instytucję z klientem czy warunków. Zasada jest przy tym zazwyczaj stosunkowo prosta: im mniejsza kwota kredytu i im krótszy okres spłaty, tym mniej szczegółowe informacje są potrzebne do oceny zdolności kredytowej.

• Kredyt gotówkowy bez zbędnych formalności otrzymają między innymi osoby posiadające podstawowe konto osobiste w danej instytucji. Często adresowana do nich oferta opiera się na wyliczeniach biorących pod uwagę wpływy na rachunek.
• Na proste procedury można liczyć również w przypadku ofert typu kredyt na PIT. Wówczas ocena zdolności kredytowej będzie oparta na wartościach widniejących w zeznaniu podatkowym.
• Coraz częściej możliwe jest uzyskanie kredytu gotówkowego na oświadczenie. Nie trzeba w takim przypadku dostarczać zaświadczenia o dochodach wystawianego przez pracodawcę.

Co ważne: nawet uproszczone procedury zakładają weryfikację klienta w bazach dłużników. W związku z tym nawet pomimo osiągania określonych wpływów na rachunek, nadal może się okazać, że decyzja będzie negatywna w związku z np. opóźnieniami, które przydarzały się w przeszłości.

Ile trwa ocena zdolności kredytowej?

Oczywiście to, ile potrwa ocena zdolności kredytowej, zależy od konkretnego przypadku i oferty, z której korzysta kredytobiorca. Przykładowo: w przypadku kredytu gotówkowego na kwotę 5.000 zł, który ma zostać spłacony w ciągu 12 miesięcy, nie będzie konieczności analizy czynników, które będą miały znaczenie w długim horyzoncie czasowym (dotyczącym np. perspektyw na rynku pracy). Jeżeli okaże się, że kredytobiorca otrzymuje regularne wpływy na rachunek i nie posiada znacznego zadłużenia, decyzja kredytowa może zostać wydana szybko. Inaczej sytuacja prezentuje się jednak w przypadku np. kredytu gotówkowego na kwotę 100.000 zł, którego spłata rozciągnie się na 120 rat. W takim scenariuszu analitycy nie tylko poddadzą ocenie szeroki zakres czynników uwzględniających sytuacje kryzysowe, w tym np. utratę pracy. Co oczywiste: bank będzie również wymagał zapewne dodatkowych zabezpieczeń, w tym ubezpieczenia kredytu.

Kto sprawdza zdolność kredytową? Nie tylko banki

Choć pojęcie oceny zdolności kredytowej zwykle wiążemy z produktami kredytowymi oferowanymi przez banki, coraz częściej po analizę tego typu sięgają również firmy pożyczkowe. Oczywiście nadal otrzymanie chwilówki albo pożyczki na raty na krótki termin i niezbyt wygórowaną kwotę jest proste i szybkie, jednak w przypadku większych pożyczek analitycy mogą oczekiwać dodatkowych dokumentów, a przyznanie środków uzależnią od uzyskania pozytywnej oceny zdolności kredytowej. Firmy pożyczkowe sięgają również coraz chętniej do raportów baz, a osoby, które widnieją w nich jako niesumienni dłużnicy, mogą nie otrzymać środków, o które wnioskują.